تصفیه فاضلاب ، حذف فسفر و ازت
در تاسیسات متعارف تصفیه آب وفاضلاب :
به روش لجن فعال امکان حذف حدودا”25درصد ازت و40درصد فسفر فراهم میباشد.
در صورت نیاز به راندمان حذف بیشتر،لازم است از روشهای دیگر تکمیلی استفاده به عمل می آید.
ازت موجود در منابع آب و فاضلاببخش اصلی ازت موجود در اتمسفر وهمچنین گازهای محلول در آب مربوط به ازت ملکولی است.
ازت مذکور از لحاظ شیمیایی واکنش پذیر نمی باشد. ولی بیش از 60 نوع باکتری متفاوت قادر به احیإ آن هستند.
این فرایند (هیدراسیون N2)به کمک آنزیم نیتروژنازکه به o2 شدیداَ حساس است ،انجام می پذیرد.
در فرایند تصفیه فاضلاب به روش حذف ازت و فسفر ،انرژی بیو شیمیایی مصرف شده و آمونیم تشکیل میگرددکه به نوبه خود برای تشکیل اسیدهای آمینه مورداستفاده قرار می گیرد.
ازت به عنوان بخش مهمی از آمینو اسیدها،پروتین ها،آمیدها و ترکیبات آلی قلیاییمی باشد.
ازت جزءمهمی از بیومس را تشکیل میدهد.در تصفیه خانه های فاضلاب شهری،حدوداً25تا 30درصد ازت از طریق لجن مازاد دفع می شوند. آمونیم محلول در آب همواره نشان دهندۀعدم خاتمۀ فرایندهای تبدیل میکروبی ویا کمبود اکسیژن است.بخش بزرگی از این امر ناشی از تجزیۀ ترکیبات آلی ازت می باشد.ترکیب مذکور در فاضلاب اوره است.که محصول زائد سوخت و ساز سلولی پروتئین می باشد.این فرآیند آزاد سازی +NH4 را “آمونیفیکاسیون”می نامند.در این رابطه می توان گفت که تقریبآتمامی باکتری های موجود در آب یا فاضلاب قادر به انجام آن می باشند.باکتری ها از آمونیم برای رشد سلولی خود استفاده می کنند،البته در صورتی که یک منبع کربن آلی مناسب نیز در اختیار داشته باشند.
مقدار ازت کل موجود در فاضلاب های خانگی تقریبابه طور متوسط برابر 60 میلی گرم در لیتر می باشد. تجزیۀ میکروبی (هیدرولیز) اوره CO(NH2)2 به ویژه در دماهای بالا ومدت زمان جریان طولانی فاضلاب در شبکه های جمع آوری فاضلاب به وقوع می پیوندد.
بر خلاف مرحله نیتریفیکاسیون ،فرآیند آمونیفیکاسیون با مصرف پروتون ها (+H)همراه است (قلیایی شدن ).در برخی از فاضلابها ی صنایع تولید مواد غذایی،مقدارازت موجود به مراتب بیشتر از فاضلاب های شهری است .مواد آلی مانند مواد هیومیک که در روش لجن فعال حاصل میشود نیز حاوی ازت هستند .مقدار ازت آلی موجود در جریان خروجی ممکن است حدودآ برابر 1تا2 میلی گرم در لیتر باشد.آمونیم ممکن است در منابع آب از طریق احیاء میکروبی نیترات نیز تشکیل گردد.استفاده از نیترات به عنوان گیرندۀ هیدروژن برای کسب انرژی از طریق فرآیند تنفس در صورت عدم وجود اکسیژن مولکولی را “تنفس نیترات یا احیاءتجزیه ای نیترات “می نامند این فرآیتد پس از تشکیل NO2– وN2O تا تشکیل N2 ادامه می یابد .
برخلاف فرآیند فوق،در آمونیفیکاسیون نیترات،غلظت آمونیم در آب افزایش می یابد.این فرایند هنگامی به وقوع می پیوندد که اکسیژن مولکولی ومنبع کربنی محلول که به آسانی تجزیه می گردد در محیط کم بوده ویا وجود نداشته باشد.این شرایط در وهلۀ اول در ابهای زیر زمینی و در برخی موارد نیز در رسوبات بر قرار است.معمولآ تنفس نیترات تا تشکیل نیتریت وسپس N2 ادامه می یابد.بخشی از ازت که مورد نیاز نباشد،متصاعد میگردد( حذف ازت ) .این امر در تاسیسات لجن فعال نیز به وقوع می پیوندد.نیتریت اغلب در طبیعت به صورت یک محصول میانۀ دارای عمر کوتاه موجود است ولی یک نشانگر مهم اکسیداسیون و احیا می باشد.
نیتریت ممکن است در تیجه اکسیداسیون میکروبی آمونیم (نیتریفیکاسیون)ویا احیا،نیترات (در وهله اول از طریق دی نیتریفیکاسیون)تشکیل گردد.ازت مولکولی مهمترین محصول نهایی فرایند دی نیتریفیکاسیون است که باعث حذف ازت از محیط می گردد .باکتری های عامل
نیتریفیکاسیون ودی نیتریفیکاسیون همواره در طبیعت یافت می شوند.ولی برخی از این باکتری ها تنها قادر به احیا،نیترات به نیتریت هستند.میزان آمونیم واکسیژن موجود ویا مقدار ماده آلی قابل استفاده موجود (در صورت کمبود همزمان O2)تعین کننده نسبت کمی باکتری ها ی موجودعامل نیتریفیکاسیون و دی نیتریفیکاسیون می باشد.البته باکتری هایی نیز وجود دارند که قادرنداز ترکیبات آلی ازت به عنوان منبع انرژی استفاده نموده وآنها را به نیتریت یا نیترات اکسید کنند.ترکیبات محلول آلی ازت (در وهله اول اوره)مواد اصلی و به سادگی قابل تجزیه موجود در فاضلاب های خام شهری هستندودر طبیعت نیز با غلظت قابل توجهی در وهله اول به همراه یا به عنوان بخشی از مواد هیومیک یافت میشوند.این مواد توسط باکتری ها به دشواری قابل تجزیه می باشند این مواد همواره در مواردی موجود هستند که مقدار CODبه سختی قابل تجزیه موجود (کربن آلی محلول)زیاد باشد.این امر در رابطه با جریان خروجی تصفیه خانه های فاضلاب نیز صادق است. در منابع آب،آمینو اسیدهای محلول نیز یافت میشوندولی غلضت آنها بسیار کم است وبر خلاف بخش بزرگی از ترکیبات آلی ازت به سرعت تبدیل میشوند.